Podwójne role aktorskie od dawna fascynują twórców filmowych i widzów. Wymagają od aktora niezwykłych umiejętności wcielania się w dwie różne postacie, często diametralnie odmienne od siebie. Mistrzowie w tej dziedzinie potrafią tak zagrać, że widz całkowicie zapomina, iż ogląda tego samego aktora. Podwójne role to też interesujące narzędzie w rękach reżyserów, którzy wykorzystują je do pokazania złożoności ludzkiej natury, zagrania postaci w różnych okresach życia lub umieszczenia bohatera w odmiennych realiach historycznych. Ta forma aktorstwa ma długą i barwną historię w kinie światowym i polskim. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej, jakie korzyści i wyzwania niesie ze sobą granie podwójnych ról, jak wykorzystywali je wybitni reżyserzy oraz którzy aktorzy zapisali się w historii kina dzięki brawurowym kreacjom dwóch postaci w jednym filmie.
Korzyści z podwójnych ról aktorskich
Obniżenie kosztów produkcji
Zatrudnienie jednego aktora do zagrania dwóch ról zamiast dwóch różnych artystów, pozwala zaoszczędzić na kosztach produkcji. Nie trzeba wypłacać podwójnego wynagrodzenia, ograniczone są też wydatki na charakteryzację, garderobę i logistykę planu zdjęciowego. Oszczędności zachęcają zwłaszcza twórców niskobudżetowych produkcji do sięgania po podwójne role aktorskie.
Spójność wizji reżyserskiej
Reżyser może utrzymać pełną kontrolę nad kreacją obu postaci, kiedy gra je ten sam aktor. Nie musi liczyć się z odmienną interpretacją roli przez innego artystę. Dzięki temu łatwiej zachować spójność swojej wizji artystycznej całego filmu.
Możliwość pokazania złożoności postaci
Aktor grający dwie role ma szansę ukazać różne odcienie charakteru jednej postaci lub jej ewolucję. Może też wcielić się w dwie zupełnie przeciwstawne osobowości, pokazując swój imponujący warsztat.
Wyzwania aktorskie przy podwójnych rolach
Zmiana charakteryzacji i stylu gry
Wcielając się w dwie postacie aktor musi radykalnie zmienić swój wygląd i sposób bycia przed kamerą, by widz uwierzył, że ogląda dwie różne osoby. Wymaga to dużej dyscypliny i precyzji w budowaniu każdej z kreacji.
Zapamiętanie podwójnych kwestii dialogowych
Aktor grający dwie role musi opanować dwa razy więcej tekstu. Często prowadzi sam ze sobą rozmowy jako obie postacie, co wymaga niezwykłej koncentracji i pamięci. Jedna pomyłka może zepsuć całą scenę.
Zgranie chemii z samym sobą na ekranie
Kiedy aktor gra z samym sobą jako dwie postacie, musi zbudować między nimi odpowiednią relację i interakcję. Dopasowanie emocji i reakcji obu wcielanych przez siebie bohaterów to trudna sztuka. Od tego zależy wiarygodność całej podwójnej roli.
Słynne podwójne role w historii kina
Jeremy Irons w "Na południe od granicy"
W tym westernie Irons zagrał bliźniaczych braci-rewolwerowców. Choć podobni z wyglądu, charakterami różnili się diametralnie. Aktor świetnie oddał tę dwubiegunowość.
Eddie Murphy w "Cobra" i "Norbit"
W obu komediach Murphy błysnął niezwykłą charyzmą i plastycznością aktorską, wcielając się w kilka barwnych postaci - od twardych gliniarzy po soczyste babi-typy.
Mike Myers w serii "Austin Powers"
Myers stworzył niezapomniane kreacje agenta Powersa i dr Evil, łącząc wirtuozerię aktorską z doskonałym humorem. Te dwie zupełnie różne postacie na zawsze zapisały się w historii komedii.
Aktorzy polscy w podwójnych rolach
Zbigniew Cybulski w "Salcie"
Mistrz polskiego kina zagrał w tym filmie postacie bliźniaków o skrajnie różnych charakterach. Tylko on mógł sprostać temu aktorskiemu wyzwaniu.
Daniel Olbrychski w "Noce i dnie"
Wcielił się w dwie historyczne persony - młodego poety Józefa Piłsudskiego oraz dojrzałego działacza socjalistycznego. Pokazał ich ewolucję życiową.
Robert Więckiewicz w "Pod Mocnym Aniołem"
Zagrał postaci Witkacego i jego ojca, ukazując złożone relacje między tymi wybitnymi artystami młodej Polski.
Jak reżyserzy wykorzystują podwójne role
Pokazanie dwóch aspektów tej samej postaci
Podwójna rola pozwala ukazać bohatera w dwóch różnych sytuacjach i etapach życia, podkreślając zmiany, jakim uległ.
Stworzenie złudzenia bliźniaków lub klonów
Postacie grana przez tego samego aktora idealnie oddają iluzję identyczności. Reżyser może bawić się zamianą tożsamości bohaterów.
Umieszczenie aktora w różnych okresach historycznych
Dzięki charakteryzacji i kostiumom ten sam aktor może przenieść widza w odległe epoki, wcielając się w postacie żyjące w różnych czasach.
Podwójne role w filmach biograficznych
Pokazanie młodości i starości tej samej osoby
Dzięki podwójnej roli aktorskiej można ukazać głównego bohatera filmu biograficznego zarówno w młodym wieku, jak i w późniejszych latach życia.
Granie postaci historycznej oraz aktora ją przedstawiającego
Ciekawym zabiegiem jest wcielenie się aktora zarówno w daną osobę, jak i samego siebie podczas przygotowań do tej roli. Pokazuje to proces twórczy.
Ukazanie różnych postaw i kontekstów z życia bohatera
Aktor może zagrać tę samą postać historyczną w różnych sytuacjach - jako młody buntownik i późniejszy autorytet, w życiu prywatnym i publicznym.
Podsumowanie
Podwójne role aktorskie to fascynująca umiejętność wcielania się w dwie różne postacie przez tego samego artystę. Wymaga ona niezwykłych zdolności i elastyczności. Najwięksi mistrzowie aktorstwa zapisali się w historii kina właśnie dzięki brawurowym kreacjom podwójnych ról. To również interesujące narzędzie filmowe, które pozwala reżyserom pokazać różne aspekty osobowości bohatera lub umieścić go w odmiennych realiach historycznych. Podwójne role aktorskie mają długą tradycję i wciąż inspirują twórców do poszukiwania nowych sposobów ich wykorzystania.
